De ballenwasmachine was zo’n 25 jaar geleden een revolutionaire uitvinding van Eric Verstappen,  grondlegger van ELI Play Nederland (voorheen VCS Play). Dankzij deze innovatie was men in staat die duizenden ballen machinaal te reinigen. Op het hoogtepunt van deze hype reden er zelfs servicebusjes voor de gereinigde ballen door het land. McDonalds heeft de trend gezet in ons land en is er groot door geworden.

Welk kind wilde er nou niet in de ballenbak? Iedere camping, bungalowpark, partycentrum of pannenkoekenrestaurant moest en zou een ballenbak hebben. Bij Landal Greenparks heb ik destijds een leuke oplossing aangedragen door het plaatsen van een soort aquarium ballenbak in de tochtsluis bij de entree van het restaurant. Een simpele maar toch originele variatie.

Een van de eerste indoorspeeltuinen met een ballenbak was te vinden bij Ton Derks bij het toenmalige Hemelrijk Volkel. Een paar oude kippenschuren omgebouwd tot een indoor speelpaleis met live muziek op zondag. Jaren later was het ook weer Ton die het durfde een unieke indoorspeeltuin te bouwen met een reusachtige familieglijbaan. Nu nog steeds een onderdeel van BillyBird Park Hemelrijk  dat met de slogan ‘Happy Together’ een compleet dagje uit biedt. Het recreatiepark in Volkel biedt zowel binnen- als buitenplezier voor jong en oud. Het eerste pop-up pretpark in Goes haalde met ‘de grootste ballenbak van Nederland’ als spectaculairste attractie zelfs de landelijke pers. Van 11 juli t/m 4 september is dit Super Zomer Festival weer elke dag open.

De piek van de ballenbakhype was ook de tijd dat ik met Mega Sport bij een stand alone kartcentrum in Friesland een indoor midgetgolfbaan heb aangelegd; de voorloper van het nu het populaire GlowGolf. Tegenwoordig vind je zelfs een stand alone GlowGolf accommodatie in het leukste shopping centrum van Scheveningen, gelegen aan de boulevard. Men zocht destijds in de retail al wel naar meer interactie met het winkelend publiek door meer beleving te bieden, maar het was nog ver voor de tijd dat we bewust bezig waren met het fenomeen funshoppen. Zelfs IKEA had nog geen ballenbak! Toch bedacht ik in die tijd al samen met Suzanne van Ginneken, van de gelijknamige Designstudio van Ginneken de Intra Jungle voor Intratuin. Een gethematiseerde indoor speelplaats met een speels ontwerp, direct naast het horeca terras. We hebben er uiteindelijk twaalf door het hele land gerealiseerd.

Voetbal in kooien en springen op de trampoline

Bijna alle recreatieve activiteiten zijn afgeleid van de traditionele sportbeoefening. De wedstrijd midgetgolfbaan voor de wereldkampioenschappen op het Nationaal Sportcentrum van Papendal is dus de voorloper van de GlowGolf die nu onder andere te vinden is in de Leisure Dome in Heerlen. Ook outdoor activiteiten zoals de vele soorten klimbossen kennen hun oorsprong uit de sport. De eerste klimwanden die wij in mijn tijd bij Mega Sport leverden, bestonden nog uit multiplex betonhout met inslagbouten en zelf gefabriceerde klimgrepen. Ik zie ons nog een complete wand in een tennishal in Hoch Sauerland veranderen in een berglandschap met klimroutes. Later had ik de primeur met de bouw van wat ooit het eerste outdoor klimparcours was in Wedde bij het gelijknamige bungalowpark. De inspiratie daarvoor had ik opgedaan op de officiële wedstrijdstormbaan van defensie, waarop ik tijdens mijn actieve loopbaan als sergeant sportleraar menig uurtje heb doorgebracht. Superfun in Amersfoort biedt een hoogteparcours in het indoor klimpark. Op tien meter hoogte loop je gezekerd geheel zelfstandig dertien verschillende hindernissen af.

Ook het handboogschieten vind je op het activiteitenprogramma van menig outdoorbedrijf of in het recreatieprogramma bij heel veel vakantieparken. Bijvoorbeeld bij De Voltage in Tilburg, met het grootste indoor-entertainment aanbod van Nederland, kan men de schietsport in al zijn gedaantes uitproberen. Wat te denken van voetbal dat in allerlei gedaantes op de markt is geïntroduceerd, zoals Speed Soccer. Er bestaat zelfs een Speedsoccer Arena, uitgevoerd op twee etages bij de indoorspeeltuin naast het zwembad van Doetinchem. Twee interactieve voetbalmuren met ieder 16 LED panelen die meten wanneer ze met een bal geraakt worden, geven de spelers feedback en speluitleg. Deze trend van interactieve spellen zal zich verder doorzetten. Trendsettende leverancier in deze markt is Yalp.

De internationale resultaten van onze atleten op het onderdeel trampolinespringen zijn niet onverdienstelijk. Vanuit Amerika is het trampolinespringen overgewaaid dat zich momenteel als een ware rage verspreid over Nederland en België. Als stand alone vind je in ons land zelfs het grootste trampolinepark van Europa , een attractie die meer doelgroepen en gebruikers aantrekt dan je zou verwachten. Leverancier van indoorspeeltuinen maar ook fabrikant van deze trampolines is een puur Hollands bedrijf: Sidijk uit Heerenveen.

Tennishal wordt meer dan een indoor speeltuin

Begin jaren zeventig is het tennissen verworden tot een volksport, dat heeft geleid tot de bouw van wel honderden tennishallen. Door de opkomst van concurrerende sporten als fitness en golf is het tennis echter op zijn retour. Op veel campings liggen de banen er verwaarloosd bij of worden omgeturnd tot interactief voetbalveld of verkeerstuintje voor een skelterbaan. Bungalowparken (waaronder die van Center Parcs, Landal Greenparks) en diverse grotere hotels (zoals Holiday Inn en Apart Hotel Delden) zagen de populariteit van het tennissen afnemen. Een nieuwe trend zette zich in: met knippen en plakken werden deze hallen in grote getale omgebouwd tot indoor speelpaleis. Carlton de Brug in Mierlo heeft zo bijvoorbeeld Kinderspeelland. Typisch zo’n hotel dat zich eigenlijk kan meten met een bungalowpark als het gaat om de beleving.

Ooit heb ik in twee jaar tijd alle tennishallen in Nederland en België bezocht, tot aan het kleinste gehucht Oosterhesselen aan toe, om zelfs de indoortennisbaan in een omgebouwde bollenschuur in het Westland te transformeren tot een paintball- en lasergamehal. Het voormalige gebruik als tennishal bleek buiten het bollenseizoen niet kostendekkend. De paintball- en lasergame activiteiten worden jaarrond geëxploiteerd en vormen een aanvullende functie op de agrarische bedrijfsfunctie. Een mooi voorbeeld waar alles op lifestylegebied aansluit op de huidige trend: actief spelen in een sfeervolle, gethematiseerde entourage heeft de ballenbak volledig verdrongen!

Natuurlijk kent iedereen de traditionele indoorspeeltuinen zoals Monkey Town, Ballorig en niet te vergeten de kleinere spelers zoals Chimpie Champ. Ook het platteland doet vrolijk mee met vele boerenschuren die als speelland dienst doen. Het eerste maisdoolhof waar je met je skelter doorheen kunt crossen is te vinden bij een boer in Voorthuizen. Of de boer met speelschuur in Helmond waar je terecht kunt voor allerlei eigen geteelde groenten, fruit en streekproducten, compleet met een restaurant en een maisdoolhof. De Flierefluiter in Raalte biedt een grote buiten- én binnenspeeltuin voor slechts 5 euro entree.

Volgens Van Spronsen & Partners dreigt de markt verzadigd te geraken en komt de sector bij een overaanbod in de rode cijfers terecht. Als spuit 11 die ook nog wat modder geeft, gaan nu ook de commerciële zwembadexploitanten nog eens actief aan de slag op deze overladen markt. Bijvoorbeeld onder de naam Avontura (de jongste telg van Optisport) in Breda, Enschede en Dronten. Veelal gesponsorde exploitatie die het werk van de gemeente op zich hebben genomen en die jaarlijks het tekort met een zak geld kunnen aanvullen, wordt de markt letterlijk overspoeld.

Indoorspeeltuinen die niet meegroeien krijgen het moeilijk

De indoorspeeltuinen van het eerste uur zijn meestal te klein van opzet voor de huidige markt en kennen slechts een beperkte beleving door een te kleine softplay klimstructuur, verouderde sanitaire voorzieningen en horeca die niet met zijn tijd is meegegaan. Ik ben ook erg benieuwd hoe het de vestigingen van Ballorig en Monkey Town zal vergaan die letterlijk in de knel komen doordat men geen kant op kan. Ik ga geen namen noemen, maar wie zich hierin herkent mag mij gerust bellen!
Bij Hullie Speelboerderij in Uden ligt dit anders: voortdurende ontwikkelingen in de samenstelling van het programma en veel aandacht voor gastvrijheid en horeca.
Nog zo een: bowlen, lasergamen, snoezelen, mini zoo, restaurant, speeltuinen: het rolstoelvriendelijke Hof van Eckberge. Zij positioneren zich als restaurant, dagje uit & evenementenlocatie. Je ziet dat je ook als indoorspeeltuin steeds meer moet bieden. Klanten stellen steeds hogere eisen door ervaringen elders. Het aanbod blijft groeien, dus er ontstaat druk op het prijskaartje en het aantal bezoekers stabiliseert of loopt zelfs terug. De eerste indoorspeeltuinen die de poorten moeten sluiten hebben zich helaas al gemeld.

Nieuwe ontwikkelingen blijven zich aandienen, denk naast de eerder genoemde trampolineparken ook aan de zeer populaire escape rooms.

Je ziet deze door het hele land uit de grond schieten als stand alone attracties, maar veelal ook bij de Family Entertainment Centers, een fenomeen dat wij enkele jaren geleden in ons land hebben geïntroduceerd. Ook de indoorspeeltuin zelf zal zich in de komende jaren nog verder professionaliseren: internationaal zien we al concepten als Kidzania.com en het Engelse 360play dat al enkele jaren bezig is het concept over te brengen naar het Europese vaste land.

[column width=”1/2″ title=”” title_type=”single” animation=”none” implicit=”true”]

[/column]

[column width=”1/2″ last=”true” title=”” title_type=”single” animation=”none” implicit=”true”]

[/column]

Tot slot nog wat internationale inspiratie: pretpark FORT FUN in het Duitse Sauerland investeerde voor de seizoensopening van 2016 maar liefst 1,2 miljoen in de uitbreiding van het park waarvan een groot gedeelte is gebruikt voor de  gethematiseerde indoor speelhal L.A.B.S, dat staat voor ‘Lernen’, ‘Aktivieren’, ‘Bewegen’ en ‘Spielen’. De interactieve speeltoestellen van ontwikkelaar Yalp die elders met name buiten geplaatst worden, zijn door FORT FUN naar binnen gehaald. In L.A.B.S. kunnen kinderen tot 12 jaar hun energie gebruiken om actief te bewegen op toestellen die hen aanspreken in hun eigen beleving: het avontuur en de spanning van een digitale gamewereld in het echt.

Hans van Leeuwen, trendwatcher en adviseur

PS: Al nieuwsgierig naar het volgende deel uit de serie Verover de Recreatiemarkt 2016? Volgende week verschijnt deel 3: een vakantiepark is veel leuker!

PPS: Wij volgen de ontwikkelingen op de voet! Wilt u meer lezen over dit onderwerp, bestel dan het boek Trendspecial – De opkomst van de Family Entertainment Centers.

Uit de serie: verover de recreatiemarkt 2016

Dit is deel 2 uit de serie blogs Verover de Recreatiemarkt. Eerder verschenen en binnenkort verschijnen:

Deel 1: Het strand als de nieuwe speelplaats (7 april 2016)
Deel 2: De ballenbak gaat verdwijnen (14 april 2016)
Deel 3: Een vakantiepark is veel leuker
Deel 4: Pretpark wordt een groot theater
Deel 5: Platteland een groot openlucht museum
Deel 6: Overheid het grootste obstakel in recreatie